The Het Wilde Weten (“wild knowledge”) collective’s studios are located… between two schools, on Robert Fruinstraat. All day long one can hear the shouts of the little ones during their recess periods announced by the bells. Paradoxically, it is during their recesses that these children produce meaning: their expression bursts into the world, sometimes in such cries of terror that I can only smile. They sound as if they are going down a roller coaster at the fair. Meanwile their apprenticeship takes place behind walls, as if in silence.

On the other side is the school for teenagers. Some of them seem to have a particular interest for wild knowledge, because they hang out and sit on the steps of our entrance, blocking the way. They do all kinds of wild things. There is even a discussion about building a gate at the foot of the steps, to protect the wild knowledge from such intrusions.

At night, the light from the pop vending machine in the school for teenagers sheds a moonlike beam on the wall of our building, at the end of the corridor.

Up until last August, the city archives used to be located between the next street and the other side of our street. The Robert Fruinstraat is named after a 19th century historian born in Rotterdam. There are no coincidences, so they say…

I got this idea about learning Dutch. Of course, I know that I won’t learn much within four months! People are not very encouraging. They say, why bother learning such a difficult language that is spoken in so few parts of the world…

What if this apprenticeship were like a performance piece to me?

October 26, 1998

Het Wilde Weten is gevestigd… tussen twee scholen aan de Robert Fruinstraat. De hele dag door hoort men het geschreeuw van de kleintjes in hun speelkwartieren aangekondigd door de schoolbel. Paradoxaal genoeg produceren deze kinderen in hun speelpauzes betekenis: hun uitlatingen schallen de wereld in, soms in zulke angstschreeuwen dat ik nit anders kan dan glimlachen, ze klinken alsof ze afdalingen maken in een achtbaan op de kermis en dat terwijl hun leertijd zich afspeelt achter muren, in stilte eerder.

Aan de andere kant is de tienerschool. Sommige tieners lijken een speciale interesse in het wilde weten hebben, want zij hangen rond bij de trap van onze entree en blokkeren zo de doorgang. Ze doen allerlei wilde dingen. Er is zelf sprake van het maken van een hek onderaan de trap om het wilde weten te beschermen tegen deze inbreuk.

‘s Nachts schijnt het licht van the frisdrankautomaat in de tienerschool als een straal maanlicht op de muur van ons gebouw, aan het eind van de gang.

Het gemeente-archief was tot eind augustus gevestigd tussen de overkant van onze straat en de volgende straat. De Robert Fruinstraat is vernoemd naar een 19e eeuwse, in Rotterdam geboren, historicus. Toeval bestaat niet, zegt men…

Ik heb me bedacht Nederlands te willen leren. Ik weet natuurlijk wel dat ik er niet veel van zal leren in vier maanden! Men is niet erg aanmoedigend en vindt dat het de moeite niet loont, zo’n lastige taal, in zo weinig delen van de wereld gesproken.

En wat als dit leren voor mij een vorm performance zou zijn?

26 oktober 1998

SATURDAY, JULY 11, 1942

Up to now our bedroom, with its blank walls, was very bare. Thanks to Father -- who brought my entire postcard and movie-star collection here beforehand -- and to a brush and a pot of glue, I was able to plaster the walls with pictures. It looks much more cheerful.

Anne Frank  
Translation: Susan Massotty

Zaterdag, 11 juli 1942

Ons kamertje was met die strakke muren tot nu toe erg kaal; dank zij vader die m’n hele prentbriefkarten en filmsterrenverzameling van tevoren al meegenomen had, heb ik met een lijmpot en kwast de hele muur bestreken en van de kamer één plaatje gemaakt.

Anne Frank

From then on, all the art memories relating to the portraits of that period were combined with the thought of her love, lending a new existence to it by introducing it in the realm of her artistic taste. From Amsterdam she ordered the photograph of the portrait of a young man who resembled him.

Marcel Proust The Indifferent
Translation: Denis Lessard

Alle herrineringen met betrekking tot de portretkunst uit die periode kwamen van toen af gelijktijdig met de gedachte aan haar geliefde bij haar op, gaven die een nieuw bestaan door hem een plaats te geven binnen het stelsel van haar artistieke voorkeuren. Zij liet uit Amsterdam de foto komen van het portret van een jongeman die op hem leek.

Marcel Proust De onverschillige

Vertaling Anton van der Niet

Il existe à Bruges une relique du sang du Christ, apportée là au XIII^e siècle. On peut la voir et la vénérer le vendredi, entre trois et quatre heures de l’après-midi, dans la basilique construite à cet effet.

On prend d’abord la file. Pendant les quelques minutes d’attente, on entend régulièrement le cliquetis d’une pièce de monnaie. On accède à une estrade par un petit escalier. Un prêtre âgé, revêtu de son étole, est assis derrière une table sur laquelle est posée la relique, un cylindre de cristal aux extrémités dorées serties de pierres précieuses et décorées d’anges, contenant un tissu imbibé de sang.

Une fois l’objet vénéré, le prêtre l’essuie d’un coup de chiffon puis vous remet un petit feuillet de prières. On descend de l’autre côté par un escalier symétrique.

Le sang est encore rouge, après deux mille ans…

Er bestaat in Brugge een relikwie van het bloed van Christus, dat er in de dertiende eeuw naar toe werd gebracht. Op vrijdag kan men het bekijken en vereren; en wel tussen drie en vier uur ‘s middags in een hiervoor speciaal gebouwde basiliek.

Eesrt gaat men in de rij stann en terwijl men enkele minuten wacht, hoort men het regelmatig klinken van een muntje. Een trap voert naar een verhoging, alwaar een bejaarde priester, bekleed met zijn stola achter een tafeltje gezeten is, waarop het relikwie is neergelegd. Het is een kristallen cilinder aan beide zijden verguld, bezet met edelstenen en versierd met engelen. De cilinder bevat een stuk stof dat in het bloed gedrenkt is.

Nadat de mensen het object vereerd hebben, veegt de priester het schoon met een doek. Daarna krijgt men een traktaatje met gebeden aangeboden. Aan de andere kant gaat een zelfde trap weer naar beneden.

Het bloed is na tweeduizend jaar nog rood…

La pensée sauvage (The savage mind) is the title of an important work by French anthropologist Claude Lévi-Strauss (1962). This title is somewhat related to the expression “Het Wilde Weten,” with its numerous puns and layers of meaning, although “pensée” is closer to “gedachte” than to “weten” in Dutch. However, the book sleeve, with its illustration of flowers, offers a visual pun in a similar spirit. In French, the same word designates the pansy and the act of cogitation. It is rare that this type of humour appears on the cover of such a rather serious book…

But in this frame of mind, Lévi-Strauss’ La pensée sauvage also contains an important section (pages 26 to 47) on the notion of “bricolage,” later used by art critics and theoreticians to discuss collage and assemblage in the visual arts and other fields of creation.

Meanwhile Sylvia hands me the summary of a book by Michel Serres referring to the notion of “savoir sauvage.”

To be continued…

September 3, 1998

La pensée sauvage is de titel van een belangrijk werk van de Franse antropoloog Claude Lévi-Strauss (1962). Deze titel benadert de betekenis van Het Wilde Weten met zijn verschillende woordspelingen en betekenislagen, hoewel de term ‘la pensée’ meer correspondeert met ‘het denken’ dan met ‘het weten’. De omslag van het boek echter, met zijn bloemenillustratie, toont een visuele kwinkslag van dezelfde aard. In het Frans staat het woord ‘la pensée’ zowel voor ‘het viooltje’ als voor ‘het denken’. Dit type humor treft men zelden aan op de omslag van zo’n verder behoorlijk serieus boek..

Hoewel men in die geest ook een belangrijke passage vindt in La pensée sauvage van Lévi-Strauss (pag. 26-47) over het begrip ‘bricolage’, later gebruikt door kunstcritici en theoretici in verband met de discussie over collage en assemblage in de beeldende kunsten en andere kreatieve werkterreinen.

Ondertussen geeft Sylvia me het uittreksel van een boek door Michel Serres die het begrip ‘savoir sauvage’ (wilde weten) noemt…

Wordt vervolgd…

3 september 1998

Dans sa vie sédentaire, deux pays l’avaient seulement attiré, la Hollande et l’Angleterre.
Il avait exaucé le premier de ses souhaits ; n’y tenant plus, un beau jour, il avait quitté Paris et visité les villes des Pays-Bas, une à une.
Somme toute, il était résulté de cruelles désillusions de ce voyage. Il s’était figuré une Hollande, d’après les œuvres de Teniers et de Steen, de Rembrandt et d’Ostade, se façonnant d’avance, à son usage, d’incomparables juiveries aussi dorées que des cuirs de Cordoue par le soleil; s’imaginant de prodigieuses kermesses, de continuelles ribotes dans les campagnes; s’attendant à cette bonhomie patriarcale, à cette joviale débauche célébrées par les vieux maîtres.
Certes, Haarlem et Amsterdam l’avaient séduit; le peuple, non décrassé, vu, dans les vraies campagnes, ressemblait bien à celui peint par Van Ostade, avec ses enfants non équarris et taillés à la serpe et ses commères grasses à lard, bosselées de gros tetons et de gros ventres; mais de joies effrénées, d’ivrogneries familiales, point; en résumé, il devait le reconnaître, l’école hollandaise du Louvre l’avait égaré; elle avait simplement servi de tremplin à ses rêves; il s’était élancé, avait bondi sur une fausse piste et erré dans des visions inégalables, ne découvrant nullement sur la terre ce pays magique et réel qu’il espérait, ne voyant point, sur des gazons semés de futailles, des danses de paysans et de paysannes pleurant de joie, trépignant de bonheur, s’allégeant à force de rire, dans leurs jupes et dans leurs chausses.
Non, décidément, rien de tout cela n’était visible; la Hollande était un pays tel que les autres et, qui plus est, un pays nullement primitif, nullement bonhomme, car la religion protestante y sévissait, avec ses rigides hyprocrisies et ses solennelles raideurs.

Joris-Karl Huysmans À rebours

In zijn honkvast leven hadden slechts twee landen hem aangetrokken : Nederland en Engeland.

De eerste wens was al vervuld; op een daag had hij het niet lange kunnen uithouden en was weggegaan uit Paris, naar Holland en had daar verschillende steden bezocht.

Over het geheel genoment was deze reis een bittere teleurstelling geweest.

Hij had zich een Holland voorgesteld, naar de schilderijen van Teniers en Steen, van Rembrandt en Ostade, had zich van te voren, voor zichzelf alleen, onvergelijkelijke jodenwijken voorgesteld in goudgele tinten, als leer uit Cordoba; in zijn fantasieën had hij geweldige kermissen en zuippartijen op het platteland gezien; hij had er de patriarchale gemoedelijkheid, de joviale slemppartijen verwacht die door de oude meesters worden bezongen.

Hij kon niet ontkennen dat Haarlem en Amsterdam zijn hart hadden gestolen. Het gewone, ruwe vilk op het platteland leek erg veel op de figuren die Van Ostade geschilderd heeft, met hun grove en bonkige kinderen en hun dikke kletswijven, met zware borsten en bolle buiken; mar van teugelloze pret of familiedrinkgelagen geen spoor. Hij moest eerlijk toegeven dat de schilderijen van de Hollandse school in het Louvre hem hadden misleid. Zij hadden alleen gefungeerd als springplank vorr zijn dromen; hij was er op een verkeerd spoor terechtgekomen, verwaald in onbereikbare visioenen. Nergens buiten had hij dat sprookjesachtige land dat toch echt moest zij en waarnaar hij zo had verlangd, gevonden; nergens had hij weiden gezien, vol vaten, waar boeren en boerinnen dantsen, huikend van vreugde en springend van plezier en zo luid lachten dat ze hun behoefte in hun rokken en korte broeken deden.

Been, van dat alles was niets te zien. Holland was een land llas andere en bovendien helemaal niet primitief en geel, van de protestantse godsdienst, met zijn strakke schijnheiligheid en onverbiddelijke plechtigheden, heerste en streng.

Joris-Karl Huysmans Tegen de keer 
Vertaald door Jan Siebelink

Quel bonheur, quel repos pour un esprit fatigué de chercher la vérité en lui-même de se dire qu'elle est située hors de lui, aux feuillets d'un in-folio jalousement conservé dans un couvent de Hollande, et que si, pour arriver jusqu'à elle, il faut se donner de la peine, cette peine sera toute matérielle, ne sera pour la pensée qu'un délassement plein de charme. Sans doute, il faudra faire un long voyage, traverser en coche d'eau les plaines gémissantes de vent, tandis que sur la rive les roseaux s'inclinent et se relèvent tour à tour dans une ondulation sans fin ; il faudra s'arrêter à Dordrecht, qui mire son église couverte de lierre dans l'entrelacs des canaux dormants et dans la Meuse frémissante et dorée où les vaisseaux en glissant dérangent, le soir, les reflets alignés des toits rouges et du ciel bleu ; et enfin, arrivé au terme du voyage, on ne sera pas encore certain de recevoir communication de la vérité. Il faudra pour cela faire jouer de puissantes influences, se lier avec le vénérable archevêque d'Utrecht, à la belle figure carrée d'ancien janséniste, avec le pieux gardien des archives d'Amersfoort. La conquête de la vérité est conçue dans ces cas-là comme le succès d'une sorte de mission diplomatique où n'ont manqué ni les difficultés du voyage, ni les hasards de la négociation. Mais qu'importe ? Tous ces membres de la vieille petite église d'Utrecht, de la bonne volonté de qui il dépend que nous entrions en possession de la vérité, sont des gens charmants dont les visages du xviie siècle nous changent des figures accoutumées et avec qui il sera si amusant de rester en relations, au moins par correspondance. L'estime dont ils continueront à nous envoyer de temps à autre le témoignage nous relèvera à nos propres yeux et nous garderons leurs lettres comme un certificat et comme une curiosité. Et nous ne manquerons pas un jour de leur dédier un de nos livres, ce qui est bien le moins que l'on puisse faire pour des gens qui vous ont fait don... de la vérité. Et quant aux quelques recherches, aux courts travaux que nous serons obligés de faire dans la bibliothèque du couvent et qui seront les préliminaires indispensables de l'acte d'entrée en possession de la vérité – de la vérité que pour plus de prudence et pour qu'elle ne risque pas de nous échapper nous prendrons en note – nous aurions mauvaise grâce à nous plaindre des peines qu'ils pourront nous donner : le calme et la fraîcheur du vieux couvent sont si exquises, où les religieuses portent encore le haut hennin aux ailes blanches qu'elles ont dans le Roger Van der Weyden du parloir ; et, pendant que nous travaillons, les carillons du xviie siècle étourdissent si tendrement l'eau naïve du canal qu'un peu de soleil pâle suffit à éblouir entre la double rangée d'arbres dépouillés dès la fin de l'été qui frôlent les miroirs accrochés aux maisons à pignons des deux rives.

Marcel Proust Sur la lecture

Wat een geluk, wat een rust voor een geest die het beu is de waarheid in zichzelf te zoeken, als hij tegen zichzelf zeggen kan dat die waarheid zich buiten hem bevindt, op de bladen van een met angstvallige zorg in een Nederlands klooster bewaard in folio en dat, indien je er moeite voor moet doen tot die waarheid te geraken, die moeite geheel materieel zal zijn, en voor het denken alleen maar een verrukkelijke verpozing. Zeker, je zult met de trekschuit een lange reis moeten maken door onder windvlagen zuchtende vlakten, terwijl aan de wallekant het riet zich beurtelings buigt en opricht in eindeloze golving; je zult de reis moeten onderbreken in Dordrecht, dat zijn met klimop bedekte kerk laat spiegelen in het lofwerk der sluimerende grachten en in de huiverende, gouden Maas, waarin ‘s avonds de schuiten al glijdend de gelede spiegelingen van de rode daken en de blauwe hemel verstoren; en tenslotte, aan het einde van de reis, zul je er nog niet zeker van zijn inzage te krijgen in de waarheid. Daarvoor zul je invloedrijke personen moeten inschakelen, contact moeten leggen met de eerbiedwaardige aartsbisschop van Utrecht, die wel een oude Jansenist lijkt met zijn mooie, vierkante kop, en met de vrome archiefbewaarder van Amersfoort. De verovering van de waarheid wordt in die gevallen begrepen als het welslagen van een soort diplomatieke missie waaraan lastige reizen, noch hachelijke onderhandelingen hebben ontbrokken. Maar, wat zou het? Al die leden van het oude Utrechtse kerkje, van wier welwillende medewerking het afhangt of wij in het bezit van de waarheid komen, zijn alleraardigste mensen, wier zeventiende-eeuwse gezichten zo anders zijn dan de ons vertrouwde, en met wie het zo aardig is, tenminste per brief, in contact te blijven. De hoge achting waarvan zij ons van tijd tot tijd het bewijs zullen blijven zenden, zal ons in eigen ongen doen groeien, en wij zullen hun brieven als een getuigschrift en een curiositeit bewaren. En wij zullen niet nalaten hun op een dag een van onze boeken op te dragen, wat wel het minste is wat je kunt doen voor mensen die je in het bezit hebben gesteld van ... de waarheid. En wat de onderzoekjes betreft, de kortstondige arbeid die wij in de bibliotheek van het klooster zullen moeten verrichten, en die de onontbeerlijke voorbereidselen zijn voor de toeëigening van de waarheid―van de waarheid die wij voor alle zekerheid en opdat zij ons niet ontgaat even noteren―zou het erg ondankbaar van ons zijn ons te beklagen over de moeite die wij er mogelijk voor moeten doen: ‘t is zo heerlijk, die rust van het koele oude klooster, waar de nonnen nog de henninck dragen die zij in de Rogier van der Weyden van de conversatiezaal op hebben; en terwijl wij werken, betovert het zeventiende-eeuwse carillon zo teder het onnozele water, waarop een bleek zonnetje al indruk weet te maken tussen de dubbele rij bomen, kaal al aan het einde van de zomer, wier takken de spionnetjes strelen van de huizen met puntgevels ter weerszijden van de gracht.

Marcel Proust Over het lezen
Vertaling : Tony Volger